PROFESOR MIECZYSŁAW RADWAN (1889-1968)

MieczyslawRadwan

Mieczysław Radwan  urodził się 5 kwietnia 1889 roku w Żarnowie ( region Świętokrzyski)

Dziad Mieczysława Radwana był zawiadowca wielkiego pieca w Rzucowie, miejscowości położonej 6 km od Chlewisk. Jego kuzyn pracował przy wielkim piecu w Furmanowie, kilka kilometrów od Niekłania w rejonie Stąporkowa. Jego ojciec Bronisław opracował program modernizacji „Cukrowni Czestocice ( rejon Ostrowca świętokrzyskiego) i nadzorował jego wdrożenie będąc dyrektorem naczelnym Cukrowni.
Mieczysław Radwan uczęszczał do szkoły średniej w Radomiu, ale ze względu na działalność w konspiracyjnych organizacjach antyrosyjskich został z niej wydalony. Maturę uzyskał dopiero w 1909 roku w Wilnie. Wyższe studia rozpoczął na Wydziale Mechanicznym Instytutu Politechnicznego w Kijowie. Podczas studiów kontynuował patriotyczną działalność przeciw zaborcy, za co w ostatnim roku studiów został relegowany i zesłany w głąb Rosji.
Do kraju powrócił po odzyskaniu niepodległości przez państwo Polskie. W 1920 roku rozpoczął pracę w Zakładach Ostrowieckich ( Towarzystwo Akcyjne Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich). W roku 1922 Mieczysław Radwan zostaje Szefem Biura Technicznego Zakładów Ostrowieckich. Biuro techniczne miało ogromny wpływ na rozwój Zakładów Ostrowieckich. Było ono instytucją o szczególnym znaczeniu. Opracowywało zarówno projekty modernizacji istniejących wydziałów, jak i projekty budowy nowych obiektów, w związku z rozszerzaniem się profilu produkcji. Obok projektów inwestycyjnych, Biuro Techniczne opracowywało projekty nowych konstrukcji stalowych takich jak : mosty, budynki, słupy dla przemysłowych linii energetycznych, wagony kolejowe, wózki kopalniane, rynny potrzasalne i sortownie węgla przeznaczone dla kopalń Zagłębia i Górnego Śląska, okna stalowe ze specjalnych profili, obręcze kół samochodowych.
W przygotowaniu tych projektów było wiele koncepcji Mieczysława Radwana. Biuro Techniczne kierowane przez Mieczysława Radwana dysponowało własną wielotomową biblioteką. Było ono w tym czasie rodzajem ośrodka naukowego, w którym dzięki kulturze osobistej szefa pracowało się dobrze i z zapałem.
Dzialalność zawodowa Mieczysława Radwana polegała na sporządzaniu precyzyjnych rysunków ( konstrukcji mostów stalowych np. mostu toruńskiego, dzwigów, wagonów, wagonów krytych towarowych, węglarek, wagonów samowyładowczych, a także pługów odsnieżających, pociagów – warsztatów i innych). Znaczny był osobisty udział Mieczysława Radwana w pracach nad konstrukcją nowych 30 tonowych wagonów samowyładowczych typu „Radwan”.
We wspomnieniach o Mieczysławie Radwanie jego uczeń, pracownik i poźniejszy przyjaciel docent Jan Kostecki pisał : „Budził we mnie szacunek i sympatię ze względu na rozległość zainteresowań, umiejętność ustalania i realizacji programów działań, pozyskania ludzi do współpracy. Ceniłem przede wszystkim jego demokratyczny styl postepowania w stosunku do osób młodych lub na nizszych stanowiskach, a także bez czołobitności wobec ludzi sprawujących wysokie stanowiska. Potrafił zapalić do pracy społecznej i zawodowej. Dlatego zawsze otaczało go grono ofiarnych ludzi z wielką inwencją realizujących sugerowane im zadania. Wspólpraca z nim wzbogacała wiedzę współdziałających a jednocześnie wyzwalała nowe inicjatywy oraz uzdolnienia w wielu kierunkach.”.
Mieczysław Radwan był inicjatorem i współzałożycielem w 1921 roku Koła Techników w Ostrowcu Świętokrzyskim. W latach 1921 – 1926 był sekretarzem Koła.
Jednocześnie uprawiał turystykę oraz organizował ruch turystyczny wśród pracowników Zakładów Ostrowieckich. Odtworzył w 1924 roku Ostrowiecki oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Był inicjatorem powstania pierwszego w Ostrowcu Świętokrzyskim muzeum. Prowadził także aktywną działalnośc na rzecz szeroko pojętej ochrony zabytków kultury materialnej, szczególnie techniki. Organizował różne przedsięwziecia, pisał artykuly prasowe oraz publikacje naukowe, apelując o ratowanie przed zniszczeniem Krzemionek Opatowskich ale szczególnie obiektów Hutniczych z tzw. Staropolskiego Okręgu Przemysłowego (Sielpia Wielka, Rejów, Chlewiska, Kuźnica itp.).
W roku 1934 zainicjował powołanie w ramach Stowarzyszenia Hutników Polskich – Sekcji Ochrony Zabytków Sztuki Inżynierskiej w tzw. Zagłębiu Staropolskim.
Podczas wędrówek po Ziemi Świętokrzyskiej znajdował kawałki materiałów – minerałów, nie mających pochodzenia materialnego. Zidentyfikował je jako materiały pochodzące z działalnośc człowieka mającej na celu produkcję żelaza. Tak rozpoczęła się przygoda Mieczysława Radwana ze Starożytnym Hutnictwem Świętokrzyskim.
W 1937 roku Mieczysław Radwan opuszcza Zakłady Ostrowieckie przenosząc się do Huty „Pokój”. Okres II wojny światowej spędził w Chlewiskach, gdzie wspólnie z inżynierem S. Rurańskim opracował wariantowe rozwiązanie konstrukcji wagonu samowyładowczego typu „Radwan”. Rozwiązanie to było z powodzeniem stosowane po wyzwoleniu w Hucie w Ostrowcu Świętokrzyskim z przeznaczeniem dla potrzeb rozwijającego się górnictwa na odzyskanym po wojnie Śląsku.
Imię Mieczysława Radwan nosi jedna z głównych ulic Ostrowca Św., Ostrowiecki Odział PTTK oraz szlak rowerowy.
Po wojnie Mieczysław Radwan powraca do pracy zawodowej w Hucie Pokój obejmując stanowisko dyrektora technicznego. Na początku lat 50 – tych otrzymał stanowisko profesora i rozpoczął pracę w Akademi Górniczo – Hutniczej w Krakowie. Pracę zawodową łączył z pracą społeczną na rzecz historii techniki, pełniąc funkcję Przewodniczącego Komisji Historii i Zabytków przy Zarządzie Głownym SiTPH oraz Przewodniczącego Komitetu Historii Nauki Polskiej PAN.
W 1955 roku zorganizowany przez niego i profesora Bielenina zespół Polskiej Techniki Hutniczej i Odlewniczej rozpoczał naukowe badania nad Starożytnym Hutnictwem Świętokrzyskim. W wyniku pracy tego zespołu i przeprowadzonych badań odkryto ślady prowadzonej na duża skale produkcji w czasach sprzed 2000 lat (zlokalizowanej na obszarze ok. 800 km kwadratowych). Program badań obejmował również rekontrukcję pieców i wytopy doświadczalne w zaprojektowanych piecach dymarskich, symulujących rzeczywiste warunki. Takie badania były pionierskie na skale europejską a także światową.
Publikowane wyniki badań znalazły uznanie specjalistów z całego świata i przyniosły wielki sukces naukowy. W 1960 roku utworzono w Nowej Słupi muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego, które poźniej otrzymało imię Mieczysława Radwana.
Profesor Mieczysław Radwan był inicjatorem utworzenia Muzeum Techniki przy Akademi Górniczo – Hutniczej w Krakowie. W 1957 roku powołana została w AGH Katedra Historii Techniki i Nauk Technicznych działająca pod kierunkiem Mieczysława Radwana.
Kształcenie kolejnych, pokoleń kadry inżynierskiej w AGH odbywa się przy uwzględnieniu w programach nauczania, poza nowoczesnością, także wiedzy historycznej, co uzupełnia profil dobrze wykształconego absolwenta. Jest to mozliwe dzięki istnieniu Ośrodka założonego przez Mieczysława Radwana.
Mieczysław Radwan zmarł nagle w dniu 30 stycznia 1968 roku w Krakowie.

Literatura:
Mieczysław Radwan w 120 rocznicę urodzin – praca zbiorowa pod redakcją Mirosława Karobowniczka – Kraków 2011